नेसनल पेमेन्ट स्विच (NPS) नेपाल भित्र हुने कार्ड र कार्ड बाहेकमा आधारित रिटेल कारोबारहरूको राउटिंग र सेटलमेन्ट गर्न र अन्तरआवद्धताको सुनिश्चित गर्न स्थापित मुख्य पूर्वाधार हो । नेपालमा हुने कार्ड बाहेकका रिटेल कारोबार र रिटेल इन्सट्ररूमेन्टको ह्यानडलिंगका लागि रिटेल पेमेन्ट स्विच (RPS) रहेको छ भने नेसनल कार्ड स्विच (NCS) मा कार्ड स्विच र नेपालको आफ्नै डोमेस्टिक कार्ड स्कीम रहेको छ ।
संचालनमा रहेको यस RPS एक रियल-टाइम रिटेल पेमेन्ट स्विच हो जसले नयाँ उपकरणमा VPA मा आधारित भुक्तानी, Request to Pay मा आधारित Pull कारोबार, इन्टरअपरेबल QR, बिलर गेटवे, वालेट इन्टरअपरेबिलिटी र PSO सेटलमेन्ट जस्ता नवीन यूज केशहरुलाई विस्तार गर्न सहयोग गरेको छ । कार्ड स्विच र डोमेस्टिक कार्ड स्कीम भने हाल कार्यान्वयनमा रहेको छ ।
RPS का सबै उपकरणहरू र नवीन यूज केशहरु ओपन एपिआई प्लेटफर्मको अवधारणामा संचालनमा रहेको NPI मार्फत विस्तार गरिएका छन् । सदस्यहरूको विभिन्न प्रणाली तथा च्यानलहरू NPI मार्फत इन्टिग्रेट गरी सेवाहरु विस्तार गरिएको छ ।
नेपालपे इन्सट्यान्ट एक भर्चुअल पेमेन्ट एड्रेस (VPA) मा आधारित डाइरेक्ट क्रेडिट इन्सट्ररूमेन्ट हो । यसमा ग्राहकले लाभग्राहीको पहिचानको आधारमा रकम स्थानान्तरण सुरु गर्न सक्छन, जुन लाभग्राहीको मोबाइल नम्बर वा ईमेल आईडी वा कुनै अन्य पहिचान जनाउने कुरा हुन सक्छ। यसले PXNUMXP रकम स्थानान्तरण वा BXNUMXP भुक्तानीहरूको लागि, फण्ड ट्रान्सफर गर्दा बैंक खाता नम्बर थाहा हुनुपर्ने आवश्यकतालाई न्यूनीकरण गर्दछ । यसले ग्राहकहरूलाई उनीहरूको सम्बन्धित च्यानलहरू मोबाइल/इन्टरनेट बैंकिङ वा वालेट वा कनेक्टआईपीएस वा कुनै अन्य सेवा प्रदायकहरूबाट VPA को आधारमा सीधा लाभग्राहीको खाता वा वालेटमा रकम स्थानान्तरण वा भुक्तानी गर्ने सूविधा प्रदान गर्दछ।
NEPALPAY QR नेपाल राष्ट्र बैंकले प्रकाशित गरेको मापदण्ड अनुसार नेपालमा QR को कार्यान्वयन गर्ने पूर्वाधार हो। यसले एक स्वतन्त्र घरेलु QR योजनाको रूपमा काम गर्दछ साथै यसले व्यापारीको स्तरमा र अन्तर-नेटवर्क स्तरमा QR इन्टरअपरेबिलिटी को सुबिधा प्रदान गर्दछ। यसले सदस्यहरूलाई आफ्ना व्यापारी ग्राहकहरूको लागि स्थिर, गतिशील र गेटवेमा – आधारित QR इस्स्यु गर्ने र अक्वायर गर्नमा सक्षम बनाउँछ। इस्स्युअर र अक्वायर BFI वा PSP हरूका लागि APIहरू र इन्टरफेसहरू का साथै आफ्ना सदस्य व्यवस्थापन गर्नको लागि मर्चेन्ट म्यानेजमेन्ट सिस्टम व्यवस्थापन प्रणालीको अतिरिक्त व्यवस्था उपलब्ध छ।
नेपालपे रिक्वेस्ट एक डाइरेक्ट डेबिट साधन (पुल कारोबार) हो जसमा प्राप्तकर्ताले गैर – वित्तीय सन्देश उत्पन्न गरेर भुक्तानीको लागि अनुरोध गर्न सक्छ, जुन भुक्तानीकर्ताले अनुमोदन गरेपछि (स्वचालित वा प्रत्येक अनुरोधको लागि) भुक्तानी सुरु हुन्छ। यो PXNUMXP रकम स्थानान्तरण वा BXNUMXP का लागि इभेन्ट-बेस्ड रिक्वेस्ट-टु -पे(RXNUMXP) हुन सक्छ जहाँ भुक्तानी प्राप्तकर्ताले कुनै पनि डिजिटल प्लेटफर्म (मोबाइल बैंकिङ, इन्टरनेट बैंकिङ, डिजिटल वालेट, connectIPS, CORPORATEPAY वा NPI) को प्रयोग गर्न सक्छन् र सम्बन्धित भुक्तानीकर्तालाई भुक्तानी को लागि अनुरोध पठाउन सक्छन् । भुक्तानीकर्ताको तर्फबाट पुष्टि भएपछि, कारोबार निर्बाध रूपमा प्रशोधन गरिन्छ।
नेपाल पे रिक्वेस्टमा निर्दिष्ट आवृत्ति र समय अवधिको लागि आवर्ती ई – म्यान्डेट भुक्तानीको सुबिधा पनि रहेको छ, जसद्वारा देहाएको मितिमा निर्देशित रकम स्वतः भुक्तानीकर्ताबाट डेबिट गरिनेछ र भुक्तानीकर्तालाई क्रेडिट गरिनेछ। ई – म्यान्डेटहरू लाई अटोपे वा अटोडेबिट को रूपमा आवर्ती सेवाहरुको भुक्तानीको लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ। नेपाल पे रिक्वेस्टले एकाउन्ट टोकनाइजेसनको रूपमा पनि काम गर्न सक्छ, जहाँ एकाउन्ट टोकनको रूपमा बैंक खातालाई विशेष भुक्तानी प्लेटफर्ममा लिंक गर्न सकिन्छ र त्यहि टोकन वित्तीय लेनदेनको लागि प्रयोग गरिनेछ।
यसले बिभिन्न PSPs र वालेटहरू बीच अन्तरआबद्धता सक्षम गर्दछ, जसद्वारा एक PSP बाट अर्कोमा रकम स्थानान्तरण सजिलैसँग गर्न सकिन्छ। यसले BFIs र अन्य सेवा प्रदायकहरूलाई एकआपसमा एकीकरणको आवश्यकता बिना एउटै प्लेटफर्मबाट कुनै पनि PSP मा फण्डको पहुँच र रकम स्थानान्तरण गर्ने सुबिधा प्रदान गर्दछ।
यसले ग्राहकहरूले प्रयोग गर्ने कुनै पनि वैकल्पिक डिजिटल च्यानलहरूमा एकीकरणको लागि API प्रदान गरेर सेवाहरूलाई बन्डल गरि इन्टरअपेराबिलिटी सक्षम गर्दछ। यसले ग्लोबल मर्चेन्ट/क्रेडीटर को अवधारणामा काम गर्दछ, जसअनुसार कुनै पनि सदस्यले नेटवर्कमा प्राप्त गरेका सेवाहरू, नन्न-कन्भेनसनल सेवाहरू समेत, बाँकी सदस्यहरू र उनीहरूका ग्राहकहरूको उपभोगको लागि उपलब्ध हुनेछन्। यसले धेरै अधिग्रहण घटाउँछ र जारी गर्ने उपकरणहरू भित्र एकीकरणलाई सजिलो बनाउँछ।
यसले PSO लाई NCHL मार्फत RTGS मा उनीहरूको सहभागी BFI हरूको अन्तिम सेटलमेन्ट कार्यान्वयन गर्न अनुमति दिन्छ । PSO वा यस्तै संस्थाको नेट क्लियरिङको स्थिति NPI मार्फत प्रशोधन गरिन्छ र सम्बन्धित BFI को केन्द्रीय बैंकको फण्डमा सेटल गरिनेछ । यसले प्रत्येक PSO को लागि धेरै फण्डको व्यवस्था गर्नुपर्ने आवश्यकतालाई कम गर्दछ र त्यस्ता PSO हरूको लागि सेटलमेन्ट रिस्क कम गर्दछ ।
डिजिटल नेपाल निर्माण
#NationalPaymentSwitch
#NPS #NCHL #DigitalNepal #DigitalTransformation
